Βάραθρο Κουδουνότρυπας, Ίταμος, νότια Πίνδος

Πρόκειται για το βαθύτερο γνωστό σπήλαιο της ευρύτερης περιοχής του Ασπροπόταμου. Τα βάθος του είναι 115 μέτρα, διανοίγεται σε ασβεστόλιθο της ζώνης Πίνδου και βρίσκεται σε υψόμετρο 430 μέτρων στο όρος Ίταμος. Το όνομα του το πήρε από τις πέτρες που όταν πέφτουν μέσα στο βάραθρο "κουδουνίζουν". Για να το προσεγγίσουμε παίρνουμε το δρόμο από Πύλη για τη μονή Γκούρας και λίγο πριν υπάρχει μονοπάτι με αραιό ίχνος που σε δέκα λεπτά μας οδηγεί στο βάραθρο.

Ιστορικό εξερεύνησης: Η 1η εξερεύνηση της Κουδουνότρυπας φαίνεται να έγινε το 1961 από ντόπιους, οι οποίοι από την περιέργεια και την αγωνία τους για εξερεύνηση κατέβασαν άτομα μέσα σε ένα μεταλλικό κάδο! Τότε μετρήσανε το βάθος στα 116 μέτρα. Το μεταλλικό αυτό βαρέλι υπάρχει σκουριασμένο και χτυπημένο στον πάτο του σπηλαίου για να θυμίζει την πρώτη και άκρως ριψοκίνδυνη προσπάθεια. Η 1η σπηλαιολογική προσέγγιση έγινε από την ΕΣΕ το 1963 χωρίς ωστόσο να γίνει κατάβαση. Ο λόγος ήταν η έλλειψη βαρούλκου ενώ η τεχνική μονού σχοινιού δεν υπήρχε ακόμα. Το βάθος μετρήθηκε στα 120 μέτρα. Η ΕΣΕ θα επιστρέψει το 1978 με επικεφαλή το Γ. Αβαγιανό, όπου και θα πατώσει το σπήλαιο με τη νεόφερτη σχετική τεχνική μονού σχοινιού. Το βάθος θα μετρηθεί τότε στα 92 μέτρα. Το 1994 οι αναρριχητές Διβάνης Δημήτρης και Ζαφειριάδης Πασχάλης θα πραγματοποιήσουν κατάβαση. Το βάραθρο θα φωτιστεί και πάλι το 2011 στην αποστολή του Πρωτέα στην περιοχή. Το βάθος μετρήθηκε στα 115 μέτρα. Ο σύλλογος θα ξαναεπισκευτεί το βάραθρο τον Οκτώβρη του 2020.

Περιγραφή σπηλαίου: Το βάραθρο παρουσιάζει μία επικλινή κατάβαση στην αρχή όπου μας οδηγεί σε κάθετο και μονοκόμματο αγωγό. Τα τοιχώματα είναι σε γενικές γραμμές κατακόρυφα, ενώ μετά από 40 μέτρα η διατομή του αγωγού μεγαλώνει. Στα - 65 μέτρα υπάρχει πατάρι που στην ουσία είναι ένα άνοιγμα σε διπλανό παράλληλο αγωγό/βάραθρο. Ο ελλειψοειδής θάλαμος στον πάτο έχει διαστάσεις 7χ3 μέτρων, παρουσιάζει κατηφορική συνέχεια στη μία πλευρά του. Με προσεκτική καταρρίχηση δύο μέτρων και ένα μικρό διάδρομο οδηγούμαστε στον πάτο του γειτονικού βαράθρου. Στους δύο θαλάμους των βαράθρων υπάρχει απουσία διάκοσμου. Διάκοσμος υπάρχει στα τοιχώματα του αγωγού κατά σημεία.

Βιολογικές παρατηρήσεις: Το σπήλαιο παρουσιάζει έντονο βιολογικό ενδιαφέρον. Αρχικά βρέθηκε ζωντανό σπιτόφιδο! Επίσης υπήρχε μεγάλος βάτραχος (Χωματοφρύνος), ένας αρκετά μικρότερος και ευέλικτος (Πηδοβάτραχος) και ένας ακόμα νεκρός, μάλλον από πτώση. Ακόμα υπήρχαν δεκάδες μικρά σαλιγκάρια, ενώ παρατηρήθηκαν ένα μυριάποδο και μία αράχνη.