Βάραθρο Χιονότρυπας, Τύμφη

Το βάραθρο της Χιονότρυπας βρίσκεται στα 1700 μέτρα υψόμετρο στη νότια μεριά της Τύμφης. Η θέση λέγεται Αυγερινός, πάνω από το Βραδέτο και το σημείο προσεγγίζεται από χωματόδρομο αλλά και μονοπάτι από το χωριό. Εκεί υπάρχουν δύο χαρακτηριστικές λούτσες, λίγο πιο βόρεια συναντάμε το Μέγα Λάκκο, ενώ στο βάθος δεσπόζει επιβλητικό το πανόραμα των κορυφών της Τύμφης.

Από πλευράς εξερευνήσεων έχει βαριά ιστορία αφού ήδη από τη δεκαετία του 1970 οι ξένες αποστολές το είχαν εντοπίσει και ξεκίνησαν να το εξερευνούν. Πρώτοι βρέθηκαν οι Άγγλοι το 1976 όπου πατώσανε το εντυπωσιακό και ιδιαίτερο σπηλαιοφάραγγο. Έκτοτε πολυάριθμες αποστολές το έχουνε επισκεφτεί από Αμερικάνους, Ιταλούς και φυσικά Έλληνες. Το βάθος του έχει υπολογιστεί στα 152 μέτρα, ενώ το οριζόντιο ανάπτυγμα που παρουσιάζει στα 420 μέτρα Στην ξένη βιβλιογραφία θα το συναντήσουμε και με την ονομασία Olysses pot (Τρύπα του Οδυσσέα). Για αρκετούς μήνες το χρόνο διατηρεί πάγο στα πρώτα σχετικά οριζόντια μέτρα του, με τους κατοίκους του Βραδέτου να τον εκμεταλλεύονται τοποθετώντας εντός τα τυριά τους στο παρελθόν. Πρόκειται για κρύο σπήλαιο, λόγω του υψομέτρου που βρίσκεται, ενώ όλο το χρόνο φαίνεται να υπάρχει μία μικρή ροή νερού εντός.

Το βάραθρο στο πρώτο κομμάτι του είναι σχετικά οριζόντιο με στενούς μαίανδρους, τυπική μορφολογία φαραγγιού. Κατόπιν συναντάμε δύο απανωτές καταβάσεις ύψους 10, 15 μέτρων. Εκεί συναντάμε μικρό οριζόντιο τμήμα το οποίο στρίβει και μετά από λίγες αντιστηρίξεις στενεύει ιδιαίτερα. Στο τέλος του στενώματος υπάρχει κατάβαση 15 μέτρων. Αμέσως μετά την κατάβαση συναντάμε βάθρα με στάσιμα νερά, σήμα κατατεθέν του σπηλαίου, Το σημέιο αυτό βρίσκεται περίπου στο μέσο του βάθους του βαράθρου. Αφού στηθεί τραβέρσα προς αποφυγή της βάθρας ακολουθεί μεγάλος θάλαμος με τη διατομή του σπηλαιοφάραγγου να μεγαλώνει. Στα μισά έρχεται απο αριστερά ένας αγωγός-φαράγγι, ο οποίος ωστόσο δεν έχει συνέχεια. Έπειτα αποφεύγουμε με αντιστήριξη μικρό χάσμα και κατόπιν υπάρχει διαμπερές σε βράχο και κατάβαση 4 μέτρων. Έπειτα έχουμε στενό μαίανδρο και μετά από μερικά μέτρα έχουμε άλλη μία βάθρα με νερό που μπορούμε να αποφύγουμε προσεκτικά με αντιστηρήξεις. Σύντομα συναντάμε άλλες δύο μικρές καταβάσεις. Από εδώ και περα οι αγωγοί και τα μεγέθη του σπηλαιοφάραγγου μεγαλώνουν όπως και οι καταβάσεις. Έτσι έχουμε άλλες τρεις σχεδόν απανωτές καταβάσεις 10, 12 και 15 μέτρων για να φτάσουμε σε λίμνη με εξαιρετικό διάκοσμο και χρωματισμούς. Εκεί το υπόγειο φαράγγι στενεύει δημιουργώντας μία στενή διάκλαση. Μετά από 20 οριζόντια και δύσκολα μέτρα θα βρούμε την τελική κατάβαση που μας οδηγεί σε στενό θάλαμο με αρκετή λάσπη.

Παρά την απουσία σε γενικές γραμμές των σπηλαιοθεμάτων, εντυπωσιάζουν η στρωματογραφία του βαράθρου με πυριτικές στρώσεις να τη διακόπτουν, οι γλυφές και τα σμιλεμένα από το νερό τοιχώματα, οι μορφές πάγου στα πρώτα μέτρα, οι λαξευμένες στεγνές βάθρες σε διάφορα σχήματα και οι χρωματισμοί των πετρωμάτων με τον ασβεστόλιθο να παρουσιάζει διάφορες αποχρώσεις.

Γενικά η Χιονότρυπα είναι ένα ιδιαίτερο σπηλαιοβάραθρο και κατέχει σημαντική θέση στη λίστα των βαράθρων της Τύμφης.