Οι τεκτονικές πλάκες είναι γνωστό ότι συγκλίνουν, αποκλίνουν, συγκρούονται και εφιππεύουν η μία την άλλη καθώς κινούνται πάνω στο παχύρρευστο μάγμα. Οι παραπάνω κινήσεις έχουν ως αποτέλεσμα να διαμορφώνουν τη γήινη επιφάνεια, υψώνοντας οροσειρές και ανοίγοντας ωκεανούς.
Έτσι το νερό με τη σειρά του από τότε που στερεοποιήθηκε ο γήινος φλοιός δε σταμάτησε να τον λαξεύει, σαν ένας άλλος καλλιτέχνης. Διαβρώνει, μεταφέρει, εναποθέτει αδιάκοπα αλλάζοντας διαρκώς την όψη της γης.
Ποιο είναι το οπλοστάσιό του? Οι βροχές σφυροκοπούν και σπάζουν, τα τρεχούμενα νερά κονιορτοποιούν, μεταφέρουν και αποθέτουν, οι πάγοι θρυμματίζουν, τα κύματα αποσαρθρώνουν, οι δροσοσταγόνες διαλύουν και οι ατμοί διαβρώνουν.
Έτσι το νερό με τη σειρά του από τότε που στερεοποιήθηκε ο γήινος φλοιός δε σταμάτησε να τον λαξεύει, σαν ένας άλλος καλλιτέχνης. Διαβρώνει, μεταφέρει, εναποθέτει αδιάκοπα αλλάζοντας διαρκώς την όψη της γης.
 |
| το δέλτα του Αμαζονίου |
Οι ουλές που προκαλεί το νερό είναι διαβρώσεις με παγκόσμια εξάπλωση και οργάνωση, που υπακούει στην οικονομία ενέργειας και ορίζει τη διαβρωτική δράση του νερού. Έτσι σε όλο τον πλανήτη υπάρχουν οι ίδιες αυλακώσεις, σχηματισμοί, δέλτα και μαίανδροι σε κάθε κλίμακα.
Μερικά από τα επιτεύγματα του νερού είναι κολοσσιαία και φαίνονται από το διάστημα, όπως το Grand Canyon στο Κολοράντο. Μία θαυμαστή ουλή μήκους 450km και πλάτους 1 έως 2 km, που το ποτάμι χάραξε με ακρίβεια ξυραφιού μία κοιλάδα, η οποία προοδευτικά υψώθηκε στα 2600μ. Χρειάστηκαν 6 εκατομμύρια χρόνια, αλλά το νερό είναι υπομονετικό..Η ροή του ποταμού είχε συμμάχους τα νερά της βροχής, το λιώσιμο του χιονιού, τα διαστολή του πάγου και τον άνεμο.
Οι διαβρωτικές του δράσεις είναι περίπλοκες. Χρησιμοποιεί όλες τις ιδιότητές του, φυσικές και χημικές στην προσπάθειά του να μεταμορφώσει τη γη. Έχει την τάση να ισοπεδώνει, προσπαθεί να κάνει τη γη μία λεία σφαίρα. Στην αντίπερα όχθη οι κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών και η θερμότητα που έχει ο πλανήτης μας στο εσωτερικό του σχηματίζουν περιοδικά ηφαίστεια και βουνά.
Μηχανική δράση
Η μηχανική δράση είναι ανάλογη με τη μάζα και την ταχύτητά του και μπορεί να είναι σημαντική. Ένα κύμα 3 μέτρων ασκεί πίεση 8 τόνων/m3. Έτσι όταν ξεσπούν μεγάλα κύματα κατακερματίζουν και κομματιάζουν τις ακτές και κατατρώνε τις ηπείρους. Επίσης δημιουργούν την άμμο από ξεριζωμένα κομμάτια βράχου που με επίμονη τρίβουν, φτιάχνοντας παραλίες.
Κατά τη διάρκεια μίας μέσης έντασης βροχόπτωσης σε κάθε εκτάριο εδάφους φτάνουν κάπου 13 εκατομμύρια σταγόνες το δευτερόλεπτο. Κάθε μία είναι και ένα βλήμα που σφυροκοπά το έδαφος με δύναμη 0,15kg για να αποσπάσει και από τους πιο σκληρούς βράχους σωματίδια. Αυτά με τη σειρά τους φράζουν τους πόρους του εδάφους και προκαλούν το σχηματισμό ρυακιών. Το νερό αυτό απλώνει σε επιφάνειας τα τεμάχη του απέσπασε ο βομβαρδισμός του εδάφους από τη βροχή και τα οδηγεί μοιραία κάποια μέρα στη θάλασσα. Τα ρυάκια και οι νεροσυρμοί μπορεί να γίνουν αυλάκια και με εμβάθυνση της κοίτης αυξάνεται η ταχύτητα ροής.
Το στερεό νερό και ο πάγος εξαρθρώνουν τα βράχια, τα σπάνε, τα λαξεύουν και σκάβουν τις μελλοντικές κοιλότητες των λιμνών. Ακόμα και η πιο σκληρή πέτρα θραύεται, όταν το νερό που έχει εισχωρήσει στις σχισμές και τους πόρους της παγώσει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνει τον όγκο του κατά 1/10. Ένας μόνο κρύσταλλος πάγου, όταν σχηματιστεί ασκεί με τη διαστολή του πίεση 28kgr ανά τετραγωνικό χιλιοστό. Κανένας βράχος δε μπορεί να αντισταθεί όταν αυτή η πίεση πολλαπλασιαστεί από το πλήθος των κρυστάλλων που θα γεννηθούν σε μία νύχτα παγωνιάς.
Τέλος κάθε ροή πάγου (παγετώνες) που κυλά με ταχύτητα 10 έως 800 μέτρα την ημέρα, αποδεικνύεται πραγματικό εκκαθαριστικό όργανο κατεδάφισης. Επίσης η ικανότητα μεταφοράς που έχει ο πάγος του επιτρέπει να μετακινεί τα προϊόντα της καταστρεπτικής του δράσης συνδυάζοντας πολύπλοκα φαινόμενα τριβής και φθοράς.
Χημική δράση (Διάλυση)
Οι χημικές ιδιότητες προσδίδουν στο νερό ανίκητη διαβρωτική ισχύ. Το νερό υπό συνθήκες μπορεί να γίνει οξύ, ασθενές μεν αλλά διαβρωτικό. Σε μία γρανιτένια μάζα, η δράση της υδρόλυσης και διάστασης του νερού, σε συνδυασμό με τη διαβρωτική ενέργεια από τις οξειδωτικές εκκρίσεις των ριζών των φυτών κατορθώνουν με την αποσύνθεση του ορυκτού να μετατρέψουν τελικά το γρανίτη σε σωρό από άργιλο και άμμο.
Ακόμα η παρουσία διαλυμένου διοξειδίου του άνθρακα στο νερό αυξάνει σημαντικά την καταστρεπτική του δύναμη και συμβαίνει όταν η βροχή πέφτει σε αέρα που περιέχει CO2. Σε ένα ασβεστολιθικό όγκο το εμπλουτισμένο νερό θα γίνει ανθρακικό οξύ που θα αντιδράσει με το ανθρακικό ασβέστιο. Θα σμιλέψει τη φλούδα του ασβεστόλιθου, θα λαξεύσει χαράδρες, θα κρύψει ποτάμια και θα τρυπανίσει το εσωτερικό του πετρώματος δημιουργώντας ένα δίκτυο από σήραγγες, σπήλαια και υπόγεια ποτάμια που στολίζει φαντασμαγορικά με συμπαγείς σχηματισμούς.
Όταν ο ασβεστολιθικός όγκος είναι ετερογενής η διάβρωση διαφοροποιείται. Το νερό δεν αγγίζει τους λιγότερο διαλυτούς βράχους και δείχνει δημιουργικότητα που ξεπερνά τη φαντασία. Όλες οι μεγάλες ασβεστολιθικές περιοχές ανά τον κόσμο έχουν σκαλιστεί με αυτό τον τρόπο. Η διεργασία είναι ταχεία σε υγρό και ζεστό κλίμα και πολύ πιο αργή σε ξηρό.
Μέσο μεταφοράς
Το νερό μεταφέρει τα υλικά που απέσπασε ή διέλυσε για να τα αποθέσει κάπου αλλού. Κάθε χρόνο μετακομίζει δισεκατομμύρια τόνων γήινου φλοιού. Τα 3/4 του πλανήτη καλύπτονται από προσχώσεις μεταφερμένα από άλλο τόπο. Κατά μέσο όρο, υπολογίζεται πως το νερό αφαιρεί ένα μέτρο γήινου φλοιού ανά χίλια χρόνια σε εύκρατο κλίμα και πεδινά μέρη. Σε ορεινά μέρη και την τροπική ζώνη ο αριθμός αλλάζει προς τα πάνω. Τεμάχια βράχου που ξεριζώνονται από την ψηλότερη κορυφή θα χρειαστούν χιλιάδες χρόνια για να φτάσουν στη θάλασσα.
Ένας ορεινός χείμαρρος κυλά με ταχύτητα που ξεπερνά τα 30km/h και το τρεχούμενο νερό επιτίθεται στο αργιλώδες πέτρωμα. Σε μία πορεία 10km ένας χείμαρρος έχει σμικρύνει κομμάτια των 20cm σε μικρά βότσαλα των 2cm. Στη συνέχεια απομένει λεπτή άμμος. Κατά τη διάρκεια πλημμύρας το λασπωμένο νερό μπορεί να γίνει σαν λάβα και τότε θα σηκώσει και θα παρασύρει στην παχύρρευστη ουσία τεράστιους βράχους, που στη συνέχεια θα σπάσει και θα θρυμματίσει.
Πηγή: Μεταξύ ουρανού και γης, εκδόσεις Libre
Κεφάλαιο: Νερό, γλύπτης τοπίων
Μετάφραση: Ν.Π. Παίσιος
Περίληψη, επεξεργασία κειμένου: Ζάχαρης Αριστείδης
Οι διαβρωτικές του δράσεις είναι περίπλοκες. Χρησιμοποιεί όλες τις ιδιότητές του, φυσικές και χημικές στην προσπάθειά του να μεταμορφώσει τη γη. Έχει την τάση να ισοπεδώνει, προσπαθεί να κάνει τη γη μία λεία σφαίρα. Στην αντίπερα όχθη οι κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών και η θερμότητα που έχει ο πλανήτης μας στο εσωτερικό του σχηματίζουν περιοδικά ηφαίστεια και βουνά.
Μηχανική δράση
Η μηχανική δράση είναι ανάλογη με τη μάζα και την ταχύτητά του και μπορεί να είναι σημαντική. Ένα κύμα 3 μέτρων ασκεί πίεση 8 τόνων/m3. Έτσι όταν ξεσπούν μεγάλα κύματα κατακερματίζουν και κομματιάζουν τις ακτές και κατατρώνε τις ηπείρους. Επίσης δημιουργούν την άμμο από ξεριζωμένα κομμάτια βράχου που με επίμονη τρίβουν, φτιάχνοντας παραλίες.
Κατά τη διάρκεια μίας μέσης έντασης βροχόπτωσης σε κάθε εκτάριο εδάφους φτάνουν κάπου 13 εκατομμύρια σταγόνες το δευτερόλεπτο. Κάθε μία είναι και ένα βλήμα που σφυροκοπά το έδαφος με δύναμη 0,15kg για να αποσπάσει και από τους πιο σκληρούς βράχους σωματίδια. Αυτά με τη σειρά τους φράζουν τους πόρους του εδάφους και προκαλούν το σχηματισμό ρυακιών. Το νερό αυτό απλώνει σε επιφάνειας τα τεμάχη του απέσπασε ο βομβαρδισμός του εδάφους από τη βροχή και τα οδηγεί μοιραία κάποια μέρα στη θάλασσα. Τα ρυάκια και οι νεροσυρμοί μπορεί να γίνουν αυλάκια και με εμβάθυνση της κοίτης αυξάνεται η ταχύτητα ροής.
Το στερεό νερό και ο πάγος εξαρθρώνουν τα βράχια, τα σπάνε, τα λαξεύουν και σκάβουν τις μελλοντικές κοιλότητες των λιμνών. Ακόμα και η πιο σκληρή πέτρα θραύεται, όταν το νερό που έχει εισχωρήσει στις σχισμές και τους πόρους της παγώσει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνει τον όγκο του κατά 1/10. Ένας μόνο κρύσταλλος πάγου, όταν σχηματιστεί ασκεί με τη διαστολή του πίεση 28kgr ανά τετραγωνικό χιλιοστό. Κανένας βράχος δε μπορεί να αντισταθεί όταν αυτή η πίεση πολλαπλασιαστεί από το πλήθος των κρυστάλλων που θα γεννηθούν σε μία νύχτα παγωνιάς.Τέλος κάθε ροή πάγου (παγετώνες) που κυλά με ταχύτητα 10 έως 800 μέτρα την ημέρα, αποδεικνύεται πραγματικό εκκαθαριστικό όργανο κατεδάφισης. Επίσης η ικανότητα μεταφοράς που έχει ο πάγος του επιτρέπει να μετακινεί τα προϊόντα της καταστρεπτικής του δράσης συνδυάζοντας πολύπλοκα φαινόμενα τριβής και φθοράς.
Χημική δράση (Διάλυση)
Οι χημικές ιδιότητες προσδίδουν στο νερό ανίκητη διαβρωτική ισχύ. Το νερό υπό συνθήκες μπορεί να γίνει οξύ, ασθενές μεν αλλά διαβρωτικό. Σε μία γρανιτένια μάζα, η δράση της υδρόλυσης και διάστασης του νερού, σε συνδυασμό με τη διαβρωτική ενέργεια από τις οξειδωτικές εκκρίσεις των ριζών των φυτών κατορθώνουν με την αποσύνθεση του ορυκτού να μετατρέψουν τελικά το γρανίτη σε σωρό από άργιλο και άμμο.
Ακόμα η παρουσία διαλυμένου διοξειδίου του άνθρακα στο νερό αυξάνει σημαντικά την καταστρεπτική του δύναμη και συμβαίνει όταν η βροχή πέφτει σε αέρα που περιέχει CO2. Σε ένα ασβεστολιθικό όγκο το εμπλουτισμένο νερό θα γίνει ανθρακικό οξύ που θα αντιδράσει με το ανθρακικό ασβέστιο. Θα σμιλέψει τη φλούδα του ασβεστόλιθου, θα λαξεύσει χαράδρες, θα κρύψει ποτάμια και θα τρυπανίσει το εσωτερικό του πετρώματος δημιουργώντας ένα δίκτυο από σήραγγες, σπήλαια και υπόγεια ποτάμια που στολίζει φαντασμαγορικά με συμπαγείς σχηματισμούς.
 |
| υπόγειο ποτάμι Αγγίτη |
Όταν ο ασβεστολιθικός όγκος είναι ετερογενής η διάβρωση διαφοροποιείται. Το νερό δεν αγγίζει τους λιγότερο διαλυτούς βράχους και δείχνει δημιουργικότητα που ξεπερνά τη φαντασία. Όλες οι μεγάλες ασβεστολιθικές περιοχές ανά τον κόσμο έχουν σκαλιστεί με αυτό τον τρόπο. Η διεργασία είναι ταχεία σε υγρό και ζεστό κλίμα και πολύ πιο αργή σε ξηρό.
Μέσο μεταφοράς
Το νερό μεταφέρει τα υλικά που απέσπασε ή διέλυσε για να τα αποθέσει κάπου αλλού. Κάθε χρόνο μετακομίζει δισεκατομμύρια τόνων γήινου φλοιού. Τα 3/4 του πλανήτη καλύπτονται από προσχώσεις μεταφερμένα από άλλο τόπο. Κατά μέσο όρο, υπολογίζεται πως το νερό αφαιρεί ένα μέτρο γήινου φλοιού ανά χίλια χρόνια σε εύκρατο κλίμα και πεδινά μέρη. Σε ορεινά μέρη και την τροπική ζώνη ο αριθμός αλλάζει προς τα πάνω. Τεμάχια βράχου που ξεριζώνονται από την ψηλότερη κορυφή θα χρειαστούν χιλιάδες χρόνια για να φτάσουν στη θάλασσα.
Ένας ορεινός χείμαρρος κυλά με ταχύτητα που ξεπερνά τα 30km/h και το τρεχούμενο νερό επιτίθεται στο αργιλώδες πέτρωμα. Σε μία πορεία 10km ένας χείμαρρος έχει σμικρύνει κομμάτια των 20cm σε μικρά βότσαλα των 2cm. Στη συνέχεια απομένει λεπτή άμμος. Κατά τη διάρκεια πλημμύρας το λασπωμένο νερό μπορεί να γίνει σαν λάβα και τότε θα σηκώσει και θα παρασύρει στην παχύρρευστη ουσία τεράστιους βράχους, που στη συνέχεια θα σπάσει και θα θρυμματίσει.
Πηγή: Μεταξύ ουρανού και γης, εκδόσεις Libre
Κεφάλαιο: Νερό, γλύπτης τοπίων
Μετάφραση: Ν.Π. Παίσιος
Περίληψη, επεξεργασία κειμένου: Ζάχαρης Αριστείδης
Ωραιο το κειμενο , φανερωνει ανθρωπο που αλωθηκε απ την
ΑπάντησηΔιαγραφήομορφια και την μεγαλοπρεια
της φυσης .