Αγία Παρασκευή (Τζούρτζια) - Σαλατούρα, κυκλική διαδρομή, Πίνδος

 Μεγάλη κυκλική διαδρομή πάνω από το χωριό της Αγίας Παρασκευής (Τζούρτζια). Στα 21 χιλιόμετρα διανύει πολλά κομβικά σημεία κάνοντας παράλληλα και ένα πέρασμα από την ιστορία και το παρελθόν του τόπου. Εκκίνηση το γραφικό βλαχοχώρι της Αγίας Παρασκευής στα 840μ. Αρχικά κινούμαστε σε άσφαλτο βγαίνοντας από το χωριό και μετά από 800μ μπαίνουμε σε δασικό δρόμο. Στα 1240μ και μετά από 3,6 χιλιόμετρα φτάνουμε στο γραφικό εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας στα 1240μ. Συνεχίζουμε στο δασικό χάνοντας υψόμετρο μέχρι το εκκλησάκι των άγιων απόστολών που βρίσκεται στη συμβολή δύο ρεμάτων, του Μουργκάτσου και του Πατήματος, σε μία ιδιαίτερα όμορφη τοποθεσία. Από εκεί ανηφορίζουμε ήπια κερδίζοντας αργά υψόμετρο μέσα σε δάσος ελάτης. Στα 1400 βγαίνουμε σε αλπικό τερέν στην τοποθεσία "Κάτω Ρέντα", που ήτανε παλιός οικισμός του χωριού. Πλησιάζουμε ολοένα και περισσότερο τη\η ραχοκοκαλιά της Κακαρδίτσας που βρίσκεται στα δυτικά μας. Είμαστε στο ύψος της κορυφής "Πικρόλακκος", ενώ από πίσω βρίσκεται το Ματσούκι και τα Κριθάρια. Υπάρχει μάλιστα και καλντερίμι που ένωνε τα δύο χωριά, καβαλώντας την κορυφογραμμή. Εμείς κινούμαστε βόρεια με κατεύθυνση τη Σαλατούρα, ορεινό διάσελο στα 1920 μέτρα. Με το πέρασμα της βγαίνουμε στη βόρεια μεριά της λεκάνης των ρεμάτων, κοιτώντας πλέον το Τζουρτζιώτικο ρέμα και στα ψηλά τον Καταρραχιά, ενώ αφήνουμε πίσω μας την κορυφή "Τσούμα Αλ Αρπαχτή". Κατηφορίζουμε και πάλι σε αλπικά λιβάδια με το τοπωνύμιο "Πλάκα" και στα 1720μ βρίσκουμε τη διάσημη πηγή Γκρέκο με το εξαιρετικό νερό της. Στη συνεχεία χαμηλότερα λιβάδια με την ονομασία "Λα Κέτρι" (Στις Πέτρες) και ήδη έχουμε θέα στο γραφικό χωριό της Τζούρτζιας στο Αυγό και στο Καπ Γκρας. Στα 1200μ αφήνουμε το χωματόδρομο και μπαίνουμε σε όμορφο μονοπάτι μέσα στο δάσος. Στα 1000μ έχουμε την ένωση του Μουργκάτσου με το Τζουρτζιώτικο ρέμα, ενώ περνάμε και μικρή γέφυρα. Σύντομα θα είμαστε στο χωριό ολοκληρώνοντας μία κυκλική διαδρομή 21 χιλιομέτρων. Το ίχνος υπάρχει και στο wikiloc. Ευχαριστούμε τον κύριο Αθανάσιο Μουστάκα για την παρέα του, άριστο γνώστη της περιοχής και πρόθυμο να μοιραστεί και να μεταλαμπαδεύσει την πληροφορία του τόπου του.

Αθαμανία - Τσιγκόρι - Δοκίμι - Μακρυράχη, Πίνδος

Το χωριό της Αθαμανίας προσφέρει πληθώρα αναβάσεων στις γύρω κορυφές που το περιβάλλουν. Απέναντι του δεσπόζει η Μακρυράχη, μία μακροσκελής κορυφογραμμή, πάνω στην οποία βρίσκονται σε κοντινή απόσταση οι κορυφές Περτούσα, Τσιγκόρι και Δοκίμι. Επίσης ανάμεσα στις δύο τελευταίες υπάρχει εντυπωσιακός γεωλογικός σχηματισμός με την ονομασία Τρύπιο Λιθάρι. Η συνέχεια προς τα δυτικά οδηγεί στις κορυφές Σούφλα, Φούρκα και τέλος στον Κρυάκουρα κα στον ορεινό όγκο της Κακαρδίτσας. Για την ανάβαση στη Μακρυράχη ξεκινάμε από την Αθαμανία. Μετά από 1,5 χιλιόμετρα σε χωματόδρομο προσεγγίζουμε την κοίτη του Μουτσιαρίτικου ποταμού, την οποία και διασχίζουμε. Κατόπιν ανηφορίζουμε σε χωματόδρομους, ενώ κάποιες κορδέλες για σήμανση μας βοηθάνε να κόβουμε μερικές φουρκέτες. Στα 1150μ φτάνουμε σε ενδιαφέρουσα τοποθεσία με την ονομασία Αγκαθάκι. Από εκεί συνεχίζουμε σε λιβάδι και κατόπιν ξαναμπαίνουμε σε δρόμο, όπου θα βρούμε και παρατημένη μπουλντόζα και σιγά σιγά εισερχόμαστε σε εντυπωσιακή λεκάνη. Πλέον έχουμε οπτική στο αλπικό κομμάτι, στη Μακρυράχη, ενώ βλέπουμε και το τρύπιο λιθάρι. Στα 1800μ θα αλλάξουμε λεκάνη και μετά από μία τραβέρσα και μικρή ανάβαση θα βγούμε στην κορυφογραμμή στα 1930μ. Λίγο πιο νότια συναντάμε με τη σειρά το Τσιγκόρι, την πάνω όψη από το Τρύπιο Λιθάρι και το Δοκίμι. Κινούμενοι βόρεια εισερχόμαστε στη Μακρυράχη με την κορυφή Περτούσα. Η θέα μοναδική. Στη γειτονιά μας έχουμε προς το νότο το Παχτούρι, τον Αχελώο και το Χατζή. Στα δυτικά βλέπουμε Κακαρίτσα, Κρυάκουρα και Τζουμέρκα, ενώ στα ανατολικά δεσπόζουν τα βουνά του Ασπροποτάμου με κυρίαρχο το Αυγό. ΝΑ το μάτι χάνεται στα Άγραφα με το Ντελιδήμι να ξεχωρίζει. Η διαδρομή είναι στα 17 χιλιόμετρα και θα χρειαστούν περίπου 8 με 9 ώρες. Η διαδρομή και στο wikiloc.

Αθαμανία - Προφήτης Ηλίας, Κακαρδίτσα, Πίνδος

 Μικρή διαδρομή που ανηφορίζει πάνω από το γραφικό χωριό της Αθαμανίας για να καταλήξει στα αλπικά λιβάδια του Προφήτη Ηλία. Το μονοπάτι είναι σε καλή κατάσταση με κορδέλες και κόκκινη σήμανση χάρη και στις ενέργειας της ΕΥΔΑΠ. Η ανάβαση ξεκινάει πίσω από το αρχοντικό Βελούσι στα 935μ υψόμετρο. Στην αρχή συναντάμε χαμηλή βλάστηση με θέα στην κοιλάδα του Μουτσιαρίτικου ποταμού. Κατόπιν εισερχόμαστε σε όμορφο δάσος ελάτης από το οποίο θα βγούμε στα 1350μ. Από εκεί και μετά ξεκινάει αλπικό τερέν, ενώ στα 1450μ συναντάμε μεγάλο οροπέδιο στη σκιά της Κακαρδίτσας, αυτό του Προφήτη Ηλία. Βρισκόμαστε σε μία κλειστή λεκάνη με το Τσιγκόρι και τη Μακρυράχη, Σούφλα και Φούρκα να πλαισιώνουν τη μία πλευρά, ενώ από την άλλη βρίσκονται ορεινοί όγκοι πάνω από το Γαρδίκι. Μπροστά μας υψώνεται το τοίχος της Κακαρδίτσας με την ψηλότερη κορυφή της νότιας Πίνδου, το οποίο ορίζει και τα όρια Ηπείρου-Θεσσαλίας. Από πίσω βρίσκονται οι εξίσου απομονωμένοι Μελισσουργοί. Η ανάβαση μπορεί να συνεχίσει πιο ελεύθερα προς τον άξονα της κορυφογραμμής της Κακαρδίτσας, καθώς και στην ψηλότερη ομώνυμη κορυφή. Η διαδρομή και στο wikiloc.

Ματιά προς Τσιγκόρι

Μουτσιαρίτικο ρέμα, Αθαμανία, Ασπροπόταμος, Πίνδος

 Το Μουτσιαρίτικο ποτάμι βρίσκεται καλά κρυμμένο στις εσχατιές του Ασπροπόταμου, στη νότια Πίνδο. Γεννιέται στα όρια των νομών Ηπείρου και Θεσσαλίας και κατόπιν συνεχίζει προς τα ανατολικά για να ενωθεί με το κυρίαρχο ποτάμι της περιοχής, τον Αχελώο, που στο άνω τμήμα του ονομάζεται και Ασπροπόταμος. Η λεκάνη απορροής του Μουτσιαρίτικου ποταμού σχηματίζει ένα εντυπωσιακό πέταλο που περικλείει πολλές κορυφές της περιοχής με αποτέλεσμα η παροχή νερού να είναι σεβαστή ακόμα και τους καλοκαιρινούς μήνες.  Συγκεκριμένα οριοθετείται από τις κορυφές Κουρούνα - Κακαρδίτσα - Κρυάκουρα - Φούρκα - Σούφλα - Τσιγκόρι - Μακρυρράχη. Το ρέμα παίρνει σάρκα και οστά μετά την ένωση κάποιων δευτερεύοντων κλάδων, που ξεκινάνε κάτω από την κορυφογραμμή Κρυάκουρα-Κακαρδίτσας. Έτσι με την ένωση των παραπάνω κλάδων ξεκινάει το Μουτσιαρίτκο ρέμα στα 1350μ υψόμετρο. Στα 1130 μέτρα δημιουργεί όμορφο καταρράκτη και στενεύει έντονα. Το κομμάτι αυτό ονομάζεται "Στενό Αθαμανίας" και είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό, εξαιτίας και του πλακώδους ασβεστόλιθου στα τοιχώματα. Η κοίτη δε σχηματίζει άλλους καταρράκτες και μπορεί να γίνει διάσχιση, αλλά μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες και πάλι υπό συνθήκες. Συναντάει το γραφικό χωριό της Αθαμανίας στα 930 μέτρα υψόμετρο, σε ένα κομβικό σημείο, όπου το ρέμα της Κακαρδίτσας συνδράμει με τα νερά του στο Μουτσιαρίτικο ποτάμι. Φωτογραφικό υλικό από Green Oliver. Η διαδρομή και στο wikiloc.

η κόκκινη διακεκομμένη γραμμή είναι ο υδροκρίτης που ορίζει την πορεία των νερών. Διακρίνεται η εντυπωσιακή λεκάνη απορροής του Μουτσιαρίτικου ποταμού.

Βάραθρο Κουδουνότρυπας, Ίταμος, νότια Πίνδος

Πρόκειται για το βαθύτερο γνωστό σπήλαιο της ευρύτερης περιοχής του Ασπροπόταμου. Τα βάθος του είναι 115 μέτρα, διανοίγεται σε ασβεστόλιθο της ζώνης Πίνδου και βρίσκεται σε υψόμετρο 430 μέτρων στο όρος Ίταμος. Το όνομα του το πήρε από τις πέτρες που όταν πέφτουν μέσα στο βάραθρο "κουδουνίζουν". Για να το προσεγγίσουμε παίρνουμε το δρόμο από Πύλη για τη μονή Γκούρας και λίγο πριν υπάρχει μονοπάτι με αραιό ίχνος που σε δέκα λεπτά μας οδηγεί στο βάραθρο.

Ιστορικό εξερεύνησης: Η 1η εξερεύνηση της Κουδουνότρυπας φαίνεται να έγινε το 1961 από ντόπιους, οι οποίοι από την περιέργεια και την αγωνία τους για εξερεύνηση κατέβασαν άτομα μέσα σε ένα μεταλλικό κάδο! Τότε μετρήσανε το βάθος στα 116 μέτρα. Το μεταλλικό αυτό βαρέλι υπάρχει σκουριασμένο και χτυπημένο στον πάτο του σπηλαίου για να θυμίζει την πρώτη και άκρως ριψοκίνδυνη προσπάθεια. Η 1η σπηλαιολογική προσέγγιση έγινε από την ΕΣΕ το 1963 χωρίς ωστόσο να γίνει κατάβαση. Ο λόγος ήταν η έλλειψη βαρούλκου ενώ η τεχνική μονού σχοινιού δεν υπήρχε ακόμα. Το βάθος μετρήθηκε στα 120 μέτρα. Η ΕΣΕ θα επιστρέψει το 1978 με επικεφαλή το Γ. Αβαγιανό, όπου και θα πατώσει το σπήλαιο με τη νεόφερτη σχετική τεχνική μονού σχοινιού. Το βάθος θα μετρηθεί τότε στα 92 μέτρα. Το 1994 οι αναρριχητές Διβάνης Δημήτρης και Ζαφειριάδης Πασχάλης θα πραγματοποιήσουν κατάβαση. Το βάραθρο θα φωτιστεί και πάλι το 2011 στην αποστολή του Πρωτέα στην περιοχή. Το βάθος μετρήθηκε στα 115 μέτρα. Ο σύλλογος θα ξαναεπισκευτεί το βάραθρο τον Οκτώβρη του 2020.

Περιγραφή σπηλαίου: Το βάραθρο παρουσιάζει μία επικλινή κατάβαση στην αρχή όπου μας οδηγεί σε κάθετο και μονοκόμματο αγωγό. Τα τοιχώματα είναι σε γενικές γραμμές κατακόρυφα, ενώ μετά από 40 μέτρα η διατομή του αγωγού μεγαλώνει. Στα - 65 μέτρα υπάρχει πατάρι που στην ουσία είναι ένα άνοιγμα σε διπλανό παράλληλο αγωγό/βάραθρο. Ο ελλειψοειδής θάλαμος στον πάτο έχει διαστάσεις 7χ3 μέτρων, παρουσιάζει κατηφορική συνέχεια στη μία πλευρά του. Με προσεκτική καταρρίχηση δύο μέτρων και ένα μικρό διάδρομο οδηγούμαστε στον πάτο του γειτονικού βαράθρου. Στους δύο θαλάμους των βαράθρων υπάρχει απουσία διάκοσμου. Διάκοσμος υπάρχει στα τοιχώματα του αγωγού κατά σημεία.

Βιολογικές παρατηρήσεις: Το σπήλαιο παρουσιάζει έντονο βιολογικό ενδιαφέρον. Αρχικά βρέθηκε ζωντανό σπιτόφιδο! Επίσης υπήρχε μεγάλος βάτραχος (Χωματοφρύνος), ένας αρκετά μικρότερος και ευέλικτος (Πηδοβάτραχος) και ένας ακόμα νεκρός, μάλλον από πτώση. Ακόμα υπήρχαν δεκάδες μικρά σαλιγκάρια, ενώ παρατηρήθηκαν ένα μυριάποδο και μία αράχνη.

Η είσοδος του βαράθρου

Τρύπα Βολιώτη, Κόζιακας, νότια Πίνδος

 Η τρύπα του Βολιώτη βρίσκεται στον Κόζιακα σε υψόμετρο 1750 μέτρων. Διανοίγεται σε ασβεστόλιθο και έχει βάθος 93 μέτρα. Παρουσιάζει μεγάλη είσοδο διαστάσεων 16x7 μέτρα ενώ φιλοξενεί και μία μεγάλη αποικία πουλιών που βρίσκουν καταφύγιο εντός του. Δεν παρουσιάζει διάκοσμο, ενώ στον πάτο φιλοξενεί ένα μικρό παγετώνα. 

Προέλευση ονομασίας: Ο μύθος λέει ότι ένας τσοπάνος ονόματι Βολιώτης είδε να γκρεμίζεται εδώ ένα από τα πρόβατά του για να φανεί μέρες αργότερα στο Γοργογύρι και να αποτελέσει πλούσιο γεύμα για τους ντόπιους. Όταν το έμαθε ο Βολιώτης, έριξε επίτηδες νέο πρόβατο στο βάραθρο για να χορτάσουν οι Γοργογυριώτες. Ακολούθησε και ένα τρίτο, γεγονός που πυροδότησε την οργή του αφεντικού του Βολιώτη που δεν δίστασε να πετάξει τον τσομπάνο του στο βάραθρο. Σε ανάμνησή του γεγονότος το βάραθρο φέρει το όνομά του.

Ιστορικά στοιχεία: Η πρώτη κατάβαση έγινε το 2002 από τον αναρριχητή  Δημήτρη Διβάνη με τη βοήθεια του Χρήστου Παπαγιαννάκη και ντόπιων για το κουβάλημα των υλικών. Από σπηλαιολογικής προσέγγισης κατάβαση είχε γίνει από τη σπηλαιολογία Θεσσαλονίκης Πρωτέας το 2011, χωρίς να πατωθεί το εντυπωσιακό βάραθρο. Το 2020 ο σύλλογος επέστρεψε οργανώνοντας αποστολή στα μέρη όπου και κατάφερε την πρώτη κατάβαση σπηλαιολόγων, ενώ παράλληλα γίνανε μετρήσεις για το βάθος του και καλύφθηκε σε κάποιο βαθμό από φωτογραφικής απόψεως. 

Πρόσβαση: Για την πρόσβαση θα χρειαστούμε όχημα 4x4 προκειμένου να τερματίσουμε κακό χωματόδρομο που ξεκινάει από την Ελάτη για να φτάσει στη θέση Κανάλια στα 1500 μέτρα υψόμετρο. Από εκεί θα χρειαστεί πεζοπορία για 1:30 ώρα σε δύσκολο τερέν προκειμένου να φτάσουμε στην είσοδο του βαράθρου στα 1750μ.

Μορφολογία: Αν και γενικά τα τοιχώματα της εισόδου είναι κάθετα, στη ΒΑ μεριά του βαράθρου δημιουργείται επικλινής κατάβαση. Μετά από λίγα μέτρα αποκτάει καθετότητα για να καταλήξει σε πατάρι μετά από 4 μέτρα. Αυτό καλύπτει ένα μέρος της διατομής της τρύπας και μετά ακολουθεί κατάβαση 20 μέτρων στο κενό, ενώ υπάρχει και ένας μικρότερος αγωγός που χρίζει εξερεύνησης. Κατόπιν προσγειωνόμαστε σε βράχο και η διατομή αλλάζει, ενώ το απέναντι τοίχωμα απέχει αρκετά μέτρα. Μετά από 15 μέτρα κατάβασης πάνω σε σχετικά επικλινή βράχο, το σπήλαιο αποκτάει καθετότητα και πάλι. Η κατάβαση ωστόσο συνεχίζει δίπλα σε βράχο. Το φως πλέον σταματάει να εισχωρεί, ενώ έχουμε και μία πρώτη εικόνα του πάτου. Μετά από μία κατάβαση 45 μέτρων θα πατήσουμε τον πάγο του Βολιώτη. Από εκεί θα κατηφορίσουμε λίγο για να φτάσουμε στο χαμηλότερο σημείο του θαλάμου, όπου θα βρούμε δύο συνέχειες, η μία κατηφορική σε στενό αγωγό για λίγα μέτρα και η άλλη ψηλότερα σε σημείο που θέλει αναρρίχηση. Η διατομή του θαλάμου είναι 8,8x10,6μ. 

Ο Βολιώτης από ψηλά (φωτό Σ.Κουντουράς)

Νεραϊδοχώρι - Μαρόσα - Όρνιο, νότια Πίνδος

Το Όρνιο και η Μαρόσα ανήκουν σε ένα μεγάλο ορεινό όγκο, η κορυφογραμμή του οποίου συμπληρώνεται από τη Λουπάτα και το Αυγό, που είναι και η ψηλότερη κορυφή. Ανήκουν στη νότια Πίνδο, στην περιοχή του Ασπροπόταμου.
Η ανάβαση ξεκίνησε πάνω από το Νεραϊδοχώρι. Έγινε προώθηση σε δασικό δρόμο μέχρι τα 1200μ και από εκεί μπαίνουμε σε μονοπάτι (που ξεκινάει και χαμηλότερα από το ρέμα του χωριού). Αραιή σήμανση από κορδέλες και ένα υποτυπώδες ίχνος θα μας οδηγήσουν σε χαμηλή βλάστηση και κατόπιν σε αλπικό πεδίο. Υπάρχουν και κάποιοι μεταλλικοί στύλοι που μετρούσαν το ύψος του χιονιού. Έπειτα κινούμαστε προς το διάσελο Λουπάτας-Μαρόσα στα 1850μ. σε ήπιο πεδίο. Στο διάσελο έχουμε θέα προς το νότο στα Άγραφα και δυτικά στα Αθαμανικά όρη και το Χατζή. Μετά από λίγη ώρα στην κορυφογραμμή φτάνουμε στη Μαρόσα (1967μ). Ακολουθεί 2ο διάσελο ανάμεσα σε Μαρόσα και Όρνιο και κατόπιν η τελική ανάβαση για το Όρνιο με το κολωνάκι (2022μ). Σε απόσταση αναπνοής και η απόκρημνη και κύρια κορυφή του Όρνιου, αρκετά δύσκολη κορυφή που θέλει αναρριχητικό εξοπλισμό. Η θέα μοναδική με μία θάλασσα βουνών προς κάθε κατεύθυνση και το Αυγό σε κοντινή απόσταση. Η κατάβαση έγινε στην πλαγιά του Όρνιου προς τα αλπικά λιβάδια από κάτω, τα οποία εμφανίζουν διάσπαρτες δολίνες. Η διαδρομή ενώθηκε πάλι με αυτή της ανάβασης στα 1560μ και επιστροφή από τα ίδια. Χρειάστηκαν 5 ώρες και διανύθηκαν 9,5 χιλιόμετρα. Λεπτομέρειες εδώ.

Το ανάπτυγμα της κορυφογραμμής. Μπροστά Μαρόσα, πίσω τα Όρνια και βάθος Αυγό

Στα 1400μ

Θέση Κώστα - σπήλαιο Μπέη, Κόζιακας, νότια Πίνδος

Εύκολο μονοπάτι στον Κόζιακα με πολύ καλή σήμανση. Η εκκίνηση γίνεται από την Ελάτη και καταλήγουμε στο σπήλαιο του Μπέη σε 2.30 ώρες περίπου. Εναλλακτικά μπορούμε να ξεκινήσουμε και από τη θέση "Κώστα" ανεβαίνοντας αρχικά ένα κομμάτι από το χωματόδρομο που πάει στην τοποθεσία "Κανάλια". Το μονοπάτι από εκεί και πέρα έχει ελάχιστη κλίση και είναι διάρκειας μίας ώρας. Η διαδρομή βρίσκεται στο wikiloc

Καταρράκτες Δέσης, Ασπροπόταμος, νότια Πίνδος

Οι καταρράκτες βρίσκονται κοντά στη Δέση, στις δυτικές παρυφές του όρους "Χαλικόβουνο". Το ύψος του πρώτου με το όνομα "Κρέμαση"είναι περίπου 90 μέτρα και τους καλοκαιρινούς μήνες έχει ελάχιστη ροή. Την άνοιξη ωστόσο με το λιώσιμο των χιονιών ενεργοποιείται και είναι ίσως ο μεγαλύτερος στην περιοχή του Ασπροπόταμου. Σε αρκετά κοντινή απόσταση, στη θέση "Γκούρα Μπατιμάρι", βρίσκεται άλλος ένας καταρράκτης 30 μέτρων περίπου, που τροφοδοτείται από υπόγειο ποταμό 5 μέτρα ψηλότερα. Ονομάζεται και καταρράκτης της Λέγκως. Οι φωτογραφίες της Κρέμασης με πολλά νερά είναι παραχώρηση του Μ. Γκαραγκάνη.

Κρέμαση

Υπόγειο ποτάμι Λέγκως, Δέση, νότια Πίνδος

Ο υπόγειος ποταμός βρίσκεται κοντά στη Δέση, στο όρος Χαλικόβουνο σε υψόμετρο 1450μ. Αν και οριζόντιο έχει απότομα πρανή γύρω από την είσοδο και η πρόσβαση καλό είναι να γίνεται με χρήση σχοινιού. Ανήκει στην περιοχή του Ασπροποτάμου που βρίσκεται στη νότια Πίνδο.
Περιγραφή σπηλαίου: Η είσοδος έχει μεγάλο άνοιγμα και δεν επηρεάζεται από τη στάθμη-ποσότητα του νερού. Το ποτάμι εισχωρεί σε σιφώνι 1 μέτρο μετά την είσοδο και εκτονώνεται μερικά μέτρα πιο κάτω με αρκετή ορμή, για να σχηματίσει καταρράκτη 30 μέτρων στη θέση με την ονομασία "Γκούρα Μπαντιμάρι". Στα πρώτα 15 μέτρα του σπηλαίου η προσπέλαση γίνεται δίπλα από τον ποταμό σε στεγνό δάπεδο με αρκετό και όμορφο διάκοσμο. Ακολουθεί μεγάλος θάλαμος με ύψος οροφής 5 μέτρα και πολλές κατακριμνήσεις στο δάπεδο. Η πορεία του νερού γίνεται κάτω από αυτές και για μερικά μέτρα περπατάμε σε βράχους μην έχοντας επαφή με το νερό. Στη συνέχεια ο αγωγός στενεύει και κάνει μια στροφή, ενώ η προσπέλαση γίνεται μέσα από νερό που έχει βάθος 1 μέτρο. Το ποτάμι συνεχίζει για άλλα 30 μέτρα που στο τέλος έχουνε όμορφο λιθωματικό διάκοσμο. Μετά από μία τελευταία στροφή το ταβάνι χαμηλώνει και η συνέχεια είναι αδύνατη. Το σύνολο της διαδρομής είναι στα 70 μέτρα περίπου.
Προέλευση ονομασίας: Κάπου στη δεκαετία του 1920 στο σπήλαιο κλέφτηκε η όμορφη Λέγκω (από την Πύρρα) με έναν χωριανό από το Βροντερό, αφού δεν ήθελαν οι δικοί της να την παντρέψουν.
Η εξερεύνηση-φωτογράφηση έγινε στις 26 Μαρτίου 2016 από μέλη του Πρωτέα, με αρκετή ποσότητα νερών, πράμα που μαρτυράει και ο όγκος νερού του καταρράκτη.

Ο καταρράκτης κάτω από τον υπόγειο ποταμό

Η είσοδος μετά τα πρώτα μέτρα

Σπήλαιο Μπέη, Κόζιακας, νότια Πίνδος

Η σπηλιά του Μπέη βρίσκεται στον Κόζιακα στα 1220μ υψόμετρο, σε μία ιδιαίτερη γεωλογικά περιοχή. Πρόκειται για καταβόθρα που στραγγίζει τα νερά ενός λεκανοπέδιου του βουνού, τα οποία διάβρωσαν τον ασβεστόλιθο και βρήκαν έξοδο στην ανατολική πλευρά της ορθοπλαγιάς. Με ανύψωση του εδάφους και τη διάβρωση του νερού σχηματίστηκε ένας εντυπωσιακών διαστάσεων αγωγός με δύο εισόδους. Το φως εισχωρεί από τα μεγάλα ανοίγματα 10 μέτρων περίπου, ενώ υπάρχει και έντονο ρεύμα αέρα στον κύριο αγωγό.

Στη νότια πλευρά του κύριου αγωγού υπάρχουν δύο ακόμα αγωγοί-διακλάσεις. Η πρώτη που συναντάμε, μήκους 100 μέτρων περίπου, στενεύει προοδευτικά και οδηγεί σε θάλαμο με εντυπωσιακό διάκοσμο στα τοιχώματα και δυστυχώς μία λαθρανασκαφή. Η δεύτερη που είναι κοντά συνεχίζει για 60 μέτρα περίπου και σταματάει σε τοίχωμα, ενώ ψηλότερα υπάρχει πατάρι από όπου έρχεται άλλος αγωγός με πιθανή συνέχεια. Η σπηλιά είναι ένα σύστημα αγωγών και διακλάσεων.

Το ύψος της οροφής κυμαίνεται γενικά στα 10 μέτρα, ενώ στον κύριο αγωγό μεγάλοι ογκόλιθοι βράχων έχουν αποκολληθεί από την οροφή με αποτέλεσμα το νερό να χάνεται κατά σημεία κάτω από αυτούς. Στην είσοδο σχηματίζεται καταρράκτης 7 μέτρων που ανάλογα με την εποχή η ποσότητα του έχει διακυμάνσεις. Στην κατάβαση οι βράχοι που υπάρχουν στην είσοδο είναι ολισθηροί και καλύτερα είναι να γίνεται χρήση σχοινιού. Στις διακλάσεις υπάρχουν κάποιες νυχτερίδες, καθώς και γουανό. 

Το σπήλαιο εξερευνήθηκε στις 27/03/2016 από μέλη του Πρωτέα και αρκετή ποσότητα νερού.
Η πρόσβαση γίνεται από την Ελάτη ή από τη θέση Κώστα στο δρόμο που πάει για Κανάλια με πολύ καλή σηματοδότηση. Μέρος της διαδρομής στο wikiloc.

Η είσοδος με χιονόπτωση

Κατάβαση 7 μέτρων για την είσοδο στον ποταμό

Μοράβα, Καστανιά, Νότια Πίνδος

Η Μοράβα, με την  ψηλότερη κορυφή της στα 1845μ. ανήκει στον ορεινό όγκο της Νότιας Πίνδου. Χωρίζεται από τη γειτονική Τριγγία (2204μ) από το Κρανιώτικο ρέμα, ενώ σημείο ένωσης των δύο βουνών είναι ο αυχένας "Κιάτρα Μπράστα", απ' όπου περνάει ο και δρόμος. Σε εκείνο το σημείο ξεκινάνε τα μονοπάτια για τις κορυφές. Η διαδρομή που ακολουθήσαμε εμείς ωστόσο για τη Μοράβα βρίσκεται ανάμεσα στον παραπάνω αυχένα και το χωριό Αμάραντος. Η πορεία ήτανε διάσχιση, όπου και κατέληξε μετά από 5 ώρες στην Καστανιά. Πολύ χιόνι και κλειστός καιρός..
Οι φωτογραφίες είναι από εξόρμηση του ΕΟΣ Θεσσαλονίκης στις 16/02/2013. Περισσότερα για τη διαδρομή στο wikiloc.

Ελάτη- Κόζιακας - Περτούλι, νότια Πίνδος

Η ανάβαση στον Κόζιακα έγινε με τον ΕΟΣ Θεσσαλονίκης στις 30/10/2011 και αφού είχανε προηγηθεί αναβάσεις σε Ίταμο και Αυγό. Ο Κόζιακας βρίσκεται στο νότιο-ανατολικό άκρο της Πίνδου και είναι ένας ανεξάρτητος ορεινός όγκος. Αρκετά μακρόστενος με μήκος 25 χιλιομέτρων στη μεγάλη του διάσταση αποτελεί φυσικό σύνορο του Θεσσαλικού κάμπου και της Πίνδου. Αποτελείται κυρίως από ασβεστόλιθο (αλλά και από ψαμμίτη και φλύσχη) και λόγω της έντονης καρστικοποίησης-διάβρωσης σχηματίζει δολίνες, βάραθρα και σπήλαια. Στα υψίπεδα του σχηματίζει όμορφα λιβάδια και οροπέδια τα όποια περικλείονται από κορυφές. Ο σύλλογος ξεκίνησε από την Ελάτη για να φτάσουμε μετά από μια εύκολη και όμορφη πορεία στην κορυφή «Χατζηπέτρος» στα 1901μ. με οδηγό το Ν. Κρούπη. Από εκεί κατηφορίσαμε στα 1720μ, όπου βρίσκεται το καταφύγιο του Κόζιακα. Στάση για ξεκούραση και στη συνέχεια κατάβαση προς Περτούλι. Η διάσχιση ολοκληρώθηκε σε 5 ώρες, η διαδρομή στο wikiloc.

Δροσοχώρι-Αυγό-Νεραϊδοχώρι, Νότια Πίνδος

Διάσχιση από το Δροσοχώρι Τρικάλων στην κορυφή "Αυγό" (2148μ) και κατάληξη στο Νεραιδοχώρι. Η διαδρομή διήρκεσε 8 ώρες και διανύθηκαν 19 χιλιόμετρα. Το Αυγό ανήκει στον ορεινό όγκο της Νότιας Πίνδου, με ψηλότερη κορυφή την ομώνυμη και τις Λουπάτα (2060), Μαρόσα (2020), Όρνιο, κάτω Αυγό. Από το Δροσοχώρι στα 950μ υψόμετρο ανηφορίζουμε τη δασωμένη πλαγιά και στα 1500μ αντικρίζουμε το αλπικό κομμάτι του βουνού. Στα δεξιά μας έχουμε τις κορυφές Τρανό Μαντρί και Τσούκα. Το Αυγό διακρίνεται στο βάθος, όπου και ακολουθούμε την κορυφογραμμή για να το προσεγγίσουμε. Η κορυφή προσεγγίζεται μετά από μια "καλή" αλλά βατή ανηφόρα. Η θέα από εκεί μοναδική: Τζουμέρκα, Κακαρδίτσα, Χατζή, Περιστέρι, Όλυμπος, Κόζιακας, Σμόλικας, Γκαμήλα και τα Άγραφα να ξεχωρίζουν προς το νότο. Η επιστροφή έγινε μέσα από το Κακόρεμα, όμορφη ρεματιά που για αρκετή ώρα την είχαμε στα αριστερά μας. Δεν υπάρχει σήμανση, ωστόσο μετά από κάποια ώρα συναντάμε δασικό δρόμο όπου συνεχίζουμεμε μέχρι να βγούμε στο Νεραϊδοχώρι. Η διάσχιση έγινε στις 29/10/2011. Λεπτομέρειες της διαδρομής εδώ

Η συνέχεια της κορυφογραμμής προς Μαρόσα (φωτό από Αυγό)

Άλογα στα 2000μ και βάθος Τζουμέρκα