Περί νερού (προέλευση, δημιουργία, διάβρωση)

Αφιέρωμα στο πολυτιμότερο αγαθό του ανθρώπου: Το νερό!

1η ενότητα: Περί δημιουργίας 

2η ενότητα: Περί προέλευσης

3η ενότητα: Περί διάβρωσης

 

Μπορλέρο, ανατολικά Άγραφα

Το Μπορλέρο είναι κορυφή των ανατολικών Αγράφων με υψόμετρο 2017μ. Βρίσκεται βόρεια στο ορεινό σύμπλεγμα με τις κορυφές Πλάκα, Καταρραχιάς, Φλυτζάνι, Πέντε Πύργοι και Σβόνη να το πλαισιώνουν. Όλες τους είναι κάτι παραπάνω από 2000μ. υψμ. Ο ορεινός όγκος του Μπορλέρο ανήκει στο νομό Ευρυτανίας και μόνο ένα μικρό κομμάτι του στα ανατολικά κα ΝΑ ανήκει στο νομό Καρδίτσας. Να σημειώσουμε επίσης ότι το παρθένο αυτό μέρος κινδυνεύει από την τοποθέτηση ανεμογεννητριών..
Η ανάβαση για την κορυφή μπορεί να γίνει από το χωριό Έλατος ή από το χωρίο Ζυγογιαννέικα (Κέδρος). Από τον Κέδρο προσεγγίζουμε σε μία ώρα το ιδιαίτερα προσεγμένο καταφύγιο του Ελατάκου στα 1440μ από το μονοπάτι Κ1. Από εκεί σύντομα θα βρεθούμε στην πηγή "Περδικόβρυση". Μετά από μικρή ανηφόρα σε δασωμένο κομμάτι θα βγούμε σε αλπικά λιβάδια στα 1600μ. Από εκεί συνεχίζουμε νότια για να παρακάμψουμε ένα βράχινο κομμάτι και σύντομα στρίβουμε με κατεύθυνση δυτική. Μετά από 20 λεπτά θα φτάσουμε στο χαρακτηριστικό διάσελο της Χούνης στα 1680μ. με όμορφη θέα και πολύ σύντομα στις Πόρτες Αγράφων, βράχινο χαρακτηριστικό πέρασμα που μας δίνει θέα και από τη δυτική πλευρά του βουνού, προς Φλυτζάνι και Πέντε Πύργους. Συνεχίζοντας θα χάσουμε λίγο υψομετρική μπαίνοντας σε δασωμένο κομμάτι για λίγη ώρα και έπειτα θα τραβερσάρουμε μία ήπια πλαγιά για να φτάσουμε στο δρόμο. Από εκεί (1700μ υψμ.) ξεκινάει και η τελική ανηφόρα για την ανάβαση μέχρι την κορυφή στα 2017μ. Η θέα προκαλεί αντίθεση, αφού στη δυτική πλευρά βλέπουμε παντού βουνά (Πίνδος και δυτικά Άγραφα) ενώ στην ανατολική οπτική βλέπουμε τη λίμνη Πλαστήρα και τον Θεσσαλικό κάμπο.

Η Καράβα ξεπροβάλλει

άνοιγμα προς Πλαστήρα

Βάραθρο Καλής, Λιτόχωρο

Το βάραθρο βρίσκεται μέσα στο Λιτόχωρο και ονομάζεται "Καλής" ή και "Καμάρες".

Το σπήλαιο βρίσκεται μέσα στο Λιτόχωρο, διανοίγεται σε κροκαλοπαγές και έχει βάθος 25 μέτρα. Σε κάποια σημεία κοντά στην είσοδο υπάρχει και ασβεστόλιθος. Είναι συνδυασμός διακλάσεων και θαλάμων με μικρά βάραθρα. Παρουσιάζει λίγο διάκοσμο και αρκετή λάσπη στα χαμηλότερα επίπεδα.                                  
Περιγραφή σπηλαίου: Αρχικά κατεβαίνουμε σε μεγάλη αίθουσα με το φως να εισχωρεί από τα άνοιγμα της οροφής. Συνεχίζουμε σε κατηφορικό διάδρομο και έπειτα σε διάκλαση με λίγο διάκοσμο στα τοιχώματά της. Στο τέλος της διάκλασης υπάρχει βάραθρο. Μετά από κατάβαση 8 μέτρων φτάνουμε σε πατάρι με οπές εκατέρωθεν. Κατόπιν συνεχίζουμε στο σχοινί κατεβαίνοντας άλλα 6 μέτρα, όπου στα τοιχώματα υπάρχει όμορφος διάκοσμος. Έπειτα φτάνουμε στον πάτο νέας διάκλασης με μία μισοδιαλυμένη μηχανή και 2 ράγες.. Ο στενός διάδρομος από τη μία πλευρά κατηφορίζει και κατόπιν σταματάει. Από την άλλη πλευρά έπειτα από αναρρίχηση δύο μέτρων και ένα στενό πέρασμα οδηγούμαστε σε θάλαμο με αρκετή λάσπη πλέον. Σε αυτό το θάλαμο υπήρχαν και τα τελευταία ίχνη ανθρώπινης παρουσίας με κάποια ονόματα γραμμένα στη λάσπη του τοιχώματος καθώς και το “2016” με ένα σταυρό. Στο τέλος ο θάλαμος συνεχίζει ανηφορικά με αντιστήριξη για λίγα μέτρα για να καταλήξει σε νέο βάραθρο και όμορφο διάκοσμο.Μετά από 5 μέτρα κατάβασης μπαίνουμε σε κατηφορικό θάλαμο με σάρα και στο τέλος του συναντάμε το τελευταίο βάραθρο. Μετά από κατάβαση 4 μέτρων φτάνουμε σε μικρό διάδρομο με ένα ακόμα θάλαμο με αρκετή λάσπη. Εκεί είναι και το τέλος του σπηλαίου. 
Το σπήλαιο εξερευνήθηκε από μέλη του Πρωτέα τον Οκτώβρη του 2018

μεγάλος θάλαμος αμέσως μετά την είσοδο

Σπήλαιο Γάκη, Λίμνη Πλαστήρα, Καρδίτσα

Το σπήλαιο βρίσκεται ανατολικά του χωριού Έλατος, μέσα στη χαράδρα με το όνομα "Κρεμαστό Νερό". Πιθανό να πρόκειται για παλιά κοίτη υπόγειου ποταμού και διανοίγεται σε ασβεστόλιθο. Έχει περίπου 200 μέτρα μήκος διαδρόμων και στο τέλος του αγωγού, ο οποίος κατηφορίζει απότομα, καταλήγει σε σιφόνι. Πήρε το όνομά του από το Θύμιο Γάκη λήσταρχο της περιοχής των ανατολικών Αγράφων που λέγεται ότι έβρισκε καταφύγιο στη σπηλιά. Ο Γάκης το 1884 απήγαγε και την κόρη ενός επιφανή και πλούσιου τσέλιγκα (Ν.Αβέρωφ) και πιθανόν να την έκρυψε κάποιο διάστημα και στο σπήλαιο αυτό. Φιλοξενεί μεγάλο αριθμό νυχτερίδων και το δάπεδο έχει αρκετή ποσότητα γουανό σε κάποια σημεία. Επίσης πέρα από τη βιολογική του αξία παρουσιάζει και παλαιοντολογικό ενδιαφέρον μιας και τη δεκαετία του 1950 είχανε βρεθεί οστά και δόντια της σπηλαίας άρκτου (ursus spelaeus) κοντά στην είσοδο. Στα τοιχώματα του αγωγού υπάρχει όμορφος διάκοσμος με ποικιλία σπηλαιοθεμάτων. Παράλληλα μικρότεροι διάδρομοι υπάρχουν εκατέρωθεν της κύριας διαδρομής. Το σπήλαιο πρωτοεξερευνήθηκε από τον Σπηλαιολογικό όμιλο Καρδίτσας. Δυστυχώς έχει υποστεί αρκετές καταστροφές, ενώ σε πολλά σημεία είναι βαμμένο με σπρέι..Δέκα μέτρα χαμηλότερα του σπηλαίου και στη διάνοιξη ενός δρόμου ακούγεται έντονα νερό που πιθανό να συνδέεται με το σιφόνι του σπηλαίου ψηλότερα.

το φως από την είσοδο

Υπόγειο ποτάμι Καϊμακιά, Θεσσαλικά Άγραφα

Ο υπόγειος ποταμός του Καϊμακιά βρίσκεται κοντά στο ορειβατικό καταφύγιο Αγράφων σε υψόμετρο 1450μ. καθώς και στον οικισμό Μέγα ρέμα. Τα νερά που εξέρχονται από το στόμιο της εισόδου, κυρίως τους μήνες της Άνοιξης, τροφοδοτούν το ρέμα "Μπούνου" και αυτό με τη σειρά του το Καριτσιώτικο ρέμα. Ο Καϊμακιάς είναι το μεγαλύτερο σπήλαιο του νομού Καρδίτσας με μήκος διαδρόμων κοντά στα 500 μέτρα και το όνομα του προήλθε από κάποιο κτηνοτρόφο της περιοχής. Παράλληλα είναι και ένα από τα μεγαλύτερα υπόγεια ποτάμια της Θεσσαλίας. Εξερευνήθηκε πλήρως το 2005 κατά την 8η πανελλήνια σπηλαιολογική συνάντηση στην Καρδίτσα, ενώ σημαντική ήτανε η  συμβολή του ΣΟΚ για την εξέλιξη της εξερεύνησης. Το σπήλαιο βρίσκεται πάνω σ΄τα πρώτα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας όπως αυτά διαμορφώθηκαν το 1830. Αναφέρεται από τότε με το όνομα του Καϊμακιά στους χάρτες και τα συνοριακά έγγραφα εκείνης της εποχής.
Χαρακτηρίζεται ως υπόγειο ποτάμι που αποτελείται από μία ανενεργή κοίτη, ενώ η ενεργή διακόπτεται από ένα πλημμυρισμένο τμήμα (σιφόνι) στη μέση περίπου χωρίζοντάς την σε δύο μέρη.
Συνεπώς μπορούμε να πούμε ότι τα μέρη του σπηλαίου είναι:
Α. Η πάνω ανενεργή κοίτη, η οποία βρίσκεται 15 μέτρα ψηλότερα από την ενεργή. Έχει δύσκολη πρόσβαση και απαιτεί τη χρήση σχοινιού και σπηλαιολογικού εξοπλισμού. Θα χρειαστεί να προσεγγίσουμε το σπήλαιο από ψηλότερα, να δέσουμε σε μεγάλο έλατο και να γίνει κατάβαση 40 μέτρων περίπου. Στο πάνω σπήλαιο υπάρχει ένας κεντρικός αγωγός με δύο μικρές διακλαδώσεις. Παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά παλιάς κοίτης και τα ίχνη της διάβρωσης από το νερό που άνοιξε τον αγωγό είναι εμφανή. Υπάρχει αρκετός διάκοσμος αλλά και σημεία όπου μεγάλοι σταλαγμίτες έχουνε σπάσει από την ανθρώπινη ανοησία. Στο τέλος η οροφή χαμηλώνει και το σπήλαιο κατηφορίζει για να καταλήξει σε σιφόνι, αφήνοντας ερωτηματικά για τη συνέχειά του. Στα μισά του αγωγού υπάρχει βάραθρο που μας κατεβάζει στην κάτω κοίτη.
Β1. Η κάτω κοίτη πίσω από το σιφόνι είναι το πιο όμορφο κομμάτι του σπηλαίου. H πρόσβαση σε αυτό το κομμάτι γίνεται από το βάραθρο του πάνω αγωγού. Πρόκειται για ένα μικρό υπόγειο φαράγγι με πολύ στενά τοιχώματα και μικρές καταβάσεις, όπου η προώθηση γίνεται με αντιστηρίξεις.  Το πλάτος του είναι στο ένα μέτρο και η κοίτη έχει όμορφο ασβεστιτικό υλικό καφέ χρώματος που άφησε η ροή νερού στο παρελθόν, ενώ τα τοιχώματα αποτελούνται από μαύρο μάρμαρο γεμάτα γλυφές. Μετά από 60 μέτρα περίπου συναντάμε το πλημμυρισμένο τμήμα το οποίο δε μας αφήνει να βγούμε από τη σημερινή είσοδο
Β2. Η κοίτη πριν το σιφόνι είναι ο ενεργός ποταμός και το πιο εύκολα προσβάσιμο κομμάτι του σπηλαίου. Η εντυπωσιακή είσοδος έχει ύψος 8 μέτρα περίπου και πλάτος ένα μέτρο. Την άνοιξη εξέρχεται αρκετή ποσότητα νερού σχηματίζοντας μικρό καταρράκτη. Στο κομμάτι αυτό θα χρειαστεί να βραχούμε προκειμένου να προχωρήσουμε ανάποδα από τη ροή του νερού. Μετά από μία διαδρομή 80 μέτρων περίπου συναντάμε το σιφόνι. Στο σημείο αυτό έχει πραγματοποιηθεί σπηλαιοκατάδυση από το ΣΕΛΑΣ που ένωσε τα δύο κομμάτια του υπόγειου ποταμού.
Οι φωτογραφίες είναι από επίσκεψη μελών του Πρωτέα και του ΣΟΚ στις 16/08/2019.

Α. Η πάνω κοίτη:

σημείο με όμορφο διάκοσμο

η πάνω είσοδος