Βάραθρο Γκάλιστα, Ανθοχώρι, Περιστέρι

Το σπήλαιο βρίσκεται στη βόρεια μεριά του όρους Περιστέρι, πάνω από το Ανθοχώρι. Εξερευνήθηκε από τη σπηλαιολογία Θεσσαλονίκης Πρωτέας στις 10 Οκτώβρη 2020, ενώ παράλληλα χαρτογραφήθηκε και φωτογραφήθηκε . Βρίσκεται στα 1820 μέτρα υψόμετρο σε ένα βράχινο ζωνάρι. Το βάθος του μετρήθηκε στα 52 μέτρα και διανοίγεται σε ασβεστόλιθο της ζώνης Πίνδου.

Πρόσβαση: Για να το πρoσεγγίσουμε θα ακολουθήσουμε ένα χωματόδρομο πάνω από το χωριό όπου θα μας οδηγήσει στα 1500 μέτρα υψόμετρο, ενώ από εκεί θα περπατήσουμε 40 λεπτά. Η ονομασία του βαράθρου είναι Γκάλιστα και η προέλευση της είναι από τα γκαίλια, πουλιά τα οποία βρίσκουν καταφύγιο στο σπήλαιο. Δεν βρέθηκε προηγούμενη σπηλαιολογική παρέμβαση (βιομηχανικά βίσματα ή σπιτ).

Περιγραφή σπηλαίου: Το φως εισχωρεί από την είσοδο στα πρώτα 18 μέτρα περίπου. Αρχικά έχουμε μία κατακόρυφη κατάβαση δέκα μέτρων και κατόπιν συνεχίζουμε σε επικλινή αγωγό για άλλα 8 μέτρα. Το δάπεδο είναι σκεπασμένο με παχιά στρώση από λάσπη και περιττώματα  πουλιών. Απουσία διάκοσμου. Κατόπιν το σπήλαιο παρουσιάζει μία μονοκόμματη κατάβαση 30 μέτρων σε σκοτεινό πλέον περιβάλλον. Πλέον έχουμε και την εμφάνιση όμορφου διάκοσμου στα τοιχώματα. Αρχικά καταλήγουμε σε λόφο από χώμα και γουανό και κατόπιν κατηφορίζουμε στην τελική αίθουσα του σπηλαίου. Στο ένα τοίχωμα υπάρχει μικρή συνέχεια με καθαρό διάκοσμο. Το υπόλοιπο κομμάτι κατηφορίζει για να καταλήξει σε μικρή εσοχή κάτω από κατακριμνήσεις.

Το εν λόγω βάραθρο προστίθεται και αυτό στον κατάλογο του συλλόγου με τα σπήλαια του Περιστερίου και να σημειωθεί ότι είναι και το βαθύτερο εξερευνημένο μέχρι στιγμής του ορεινού όγκου. Το 2011 είχε πραγματοποιηθεί αποστολή από την ανατολική μεριά κοντά στο Χαλίκι, ενώ το 2016 έρευνες γίνανε από τον Πρωτέα και στη δυτική μεριά του βουνού.

Η είσοδος

Τρύπα Βολιώτη, Κόζιακας, νότια Πίνδος

 Η τρύπα του Βολιώτη βρίσκεται στον Κόζιακα σε υψόμετρο 1750 μέτρων. Διανοίγεται σε ασβεστόλιθο και έχει βάθος 93 μέτρα. Παρουσιάζει μεγάλη είσοδο διαστάσεων 16x7 μέτρα ενώ φιλοξενεί και μία μεγάλη αποικία πουλιών που βρίσκουν καταφύγιο εντός του. Δεν παρουσιάζει διάκοσμο, ενώ στον πάτο φιλοξενεί ένα μικρό παγετώνα. 

Προέλευση ονομασίας: Ο μύθος λέει ότι ένας τσοπάνος ονόματι Βολιώτης είδε να γκρεμίζεται εδώ ένα από τα πρόβατά του για να φανεί μέρες αργότερα στο Γοργογύρι και να αποτελέσει πλούσιο γεύμα για τους ντόπιους. Όταν το έμαθε ο Βολιώτης, έριξε επίτηδες νέο πρόβατο στο βάραθρο για να χορτάσουν οι Γοργογυριώτες. Ακολούθησε και ένα τρίτο, γεγονός που πυροδότησε την οργή του αφεντικού του Βολιώτη που δεν δίστασε να πετάξει τον τσομπάνο του στο βάραθρο. Σε ανάμνησή του γεγονότος το βάραθρο φέρει το όνομά του.

Ιστορικά στοιχεία: Η πρώτη κατάβαση έγινε το 2002 από τους αναρριχητές  Δημήτρη Διαβάνη και Χρήστο Παπαγιαννάκη. Από σπηλαιολογικής προσέγγισης μία κατάβαση είχε γίνει από τη σπηλαιολογία Θεσσαλονίκης Πρωτέας το 2011, χωρίς να πατωθεί το εντυπωσιακό βάραθρο. Το 2020 ο σύλλογος επέστρεψε οργανώνοντας αποστολή στα μέρη για να πατώσει αυτή το φορά, καταφέρνοντας την πρώτη κατάβαση σπηλαιολόγων, ενώ παράλληλα γίνανε μετρήσεις για το βάθος του και καλύφθηκε σε κάποιο βαθμό από φωτογραφικής απόψεως. 

Πρόσβαση: Για την πρόσβαση θα χρειαστούμε όχημα 4x4 προκειμένου να τερματίσουμε κακό χωματόδρομο που ξεκινάει από την Ελάτη για να φτάσει στη θέση Κανάλια στα 1500 μέτρα υψόμετρο. Από εκεί θα χρειαστεί πεζοπορία για 1:30 ώρα σε δύσκολο τερέν προκειμένου να φτάσουμε στην είσοδο του βαράθρου στα 1750μ.

Μορφολογία: Αν και γενικά τα τοιχώματα της εισόδου είναι κάθετα, στη ΒΑ μεριά του βαράθρου δημιουργείται επικλινής κατάβαση. Μετά από λίγα μέτρα αποκτάει καθετότητα για να καταλήξει σε πατάρι μετά από 4 μέτρα. Αυτό καλύπτει ένα μέρος της διατομής της τρύπας και μετά ακολουθεί κατάβαση 20 μέτρων στο κενό, ενώ υπάρχει και ένας μικρότερος αγωγός που χρίζει εξερεύνησης. Κατόπιν προσγειωνόμαστε σε βράχο και η διατομή αλλάζει, ενώ το απέναντι τοίχωμα απέχει αρκετά μέτρα. Μετά από 15 μέτρα κατάβασης πάνω σε σχετικά επικλινή βράχο, το σπήλαιο αποκτάει καθετότητα και πάλι. Η κατάβαση ωστόσο συνεχίζει δίπλα σε βράχο. Το φως πλέον σταματάει να εισχωρεί, ενώ έχουμε και μία πρώτη εικόνα του πάτου. Μετά από μία κατάβαση 45 μέτρων θα πατήσουμε τον πάγο του Βολιώτη. Από εκεί θα κατηφορίσουμε λίγο για να φτάσουμε στο χαμηλότερο σημείο του θαλάμου. Από εκεί θα βρούμε δύο συνέχειες, η μία κατηφορική σε στενό αγωγό για λίγα μέτρα και η άλλη ψηλότερα σε σημείο που θέλει αναρρίχηση. Η διατομή του θαλάμου είναι 8,8x10,6μ. 

Ο Βολιώτης από ψηλά (φωτό Σ.Κουντουράς)

Μεγάλο σπήλαιο Πάχνης, Ξάνθη

 Το σπήλαιο βρίσκεται αρκετά κοντά στο δρόμο στο πρανές ενός μικρού ρέματος. Αν και οριζόντια είσοδο διαρκώς κατηφορίζει. Αρχικά παρουσιάζει ένα κατηφορικό θάλαμο με καταπτώσεις και ογκόλιθους. Κατόπιν έχει κατέβασμα 2 μέτρων σε πεσμένο βράχο που χρειάζεται προσοχή. Έπειτα συναντάμε μεγάλο θάλαμο που σε ένα σημείο του στο δάπεδο μας δίνει μία ακόμα κατηφορική συνέχεια. Μέχρι αυτό το σημείο υπάρχει απουσία διάκοσμου. Στη συνέχεια ωστόσο το σπήλαιο αποκτάει μεγαλύτερο ενδιαφέρον αφού ο θάλαμος που ακολουθεί έχει καταστόλιστο δάπεδο. Ένα ακόμα τεχνικό και στενό πέρασμα μας οδηγεί σε νέο θάλαμο με πλούσιο διάκοσμο, ενώ συνεχίζοντας και μετά από ένα ακόμα στενό πέρασμα φτάνουμε σε θάλαμο εντυπωσιακών διαστάσεων. Από εκεί υπάρχουν αρκετά σημεία για εξερεύνηση. Ένα από αυτά και μάλλον τοπ μεγαλύτερο συνεχίζει με τη μορφή ενός μικρού φαραγγιού. Μέτα από κάποιες στροφές προοδευτικά τερματίζει. Το φωτογραφικό υλικό είναι από την εξερεύνηση μελών του συλλόγου "Σπηλαιολογία Θεσσαλονίκης Πρωτέας".

Ο μεγαλύτερος θάλαμος του σπηλαίου

Μικρό σπήλαιο Πάχνης, Ξάνθη

 Στα απομονωμένα Πομακοχώρια της Ξάνθης βρίσκεται το μικρό σπήλαιο της Πάχνης. Συγκεκριμένα λίγο μετά το χωριό και πάνω στο δρόμο θα συναντήσουμε την είσοδο του σπηλαίου. Πρόκειται για τεχνικό σπήλαιο με περάσματα που χρειάζονται προσοχή. Αρχικά θα κατεβούμε με αντιστήριξη 2 μέτρα και κατόπιν θα βρούμε στενό πέρασμα. Μετά το πέρασμα εισερχόμαστε σε μεγάλο θάλαμο με πλούσια διάκοσμο. Συνεχίζουμε να κατηφορίζουμε και μετά από 2ο στενό και κατηφορικό πέρασμα μπαίνουμε σε θάλαμο με διατομή σαν υπόγειου φαραγγιού. Ο διάκοσμος συνεχίζει να εντυπωσιάζει με εναλλαγή καφέ και άσπρων σπηλαιοθεμάτων. Στο τέλος του διάδρομου υπάρχει κατάβαση 4 μέτρων που απαιτεί τη χρήση σχοινιού. Το σπήλαιο συνεχίζει σαν υπόγειο φαράγγι, ενώ σχηματίζει και άλλη κατεβασιά αμέσως μετά. Μέλη του Πρωτέα το εξερεύνησαν το Σεπτέμβρη του 2020.

Η κατηφορική και γεμάτη κατακριμνήσεις είσοδος

το στενό πέρασμα που ακολουθεί

όμορφος διάκοσμος αμέσως μετά

Φαράγγι Ξηροπόταμου, Σαμοθράκη

Το φαράγγι βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού. Οι κύριες πηγές του ξεκινάνε κάτω από την κορυφή Φεγγάρι, άλλα δέχεται τροφοδοσία και από άλλα ρέματα που ενώνονται με αυτό. Η λεκάνη απορροής του σχηματίζεται από τις κορυφές του Αη Γιώργη, του Φεγγαριού και του Αη Λιά, ενώ υπάρχει και μονοπάτι που διατρέχει τον Ξηροπόταμο ψηλά που ξεκινάει από τη Χώρα. Παρουσιάζει ωραίους χρωματισμούς στα πετρώματα του και λόγω του ασβεστόλιθου που υπάρχει κατά σημεία το νερό είναι φορές που χάνεται υπογείως και εμφανίζεται πιο μετά. Στον Ξηροπόταμο βρίσκονται και δύο από τις πιο κρύες πηγές του νησιού. 

Τα "Σπαθιά"