Αχελώος

Γενικά: Ο Αχελώος είναι ο δεύτερος σε μήκος ποταμός της Ελλάδας φτάνοντας τα 220 χιλιόμετρα, αλλά και ο πλουσιότερος σε νερά μαζί με τον Αώο. Οι κύριες πηγές του ξεκινάνε από το όρος Περιστέρι (Λάκμος) πάνω από το Χαλίκι στην περιοχή του Ασπροπόταμου. Στην πορεία του δέχεται τα νερά δεκάδων παραπόταμων για να χυθεί στο Ιόνιο πέλαγος. Πιο πριν περνάει από την τεχνητή λίμνη Κρεμαστών για να ενωθεί με τα νερά του Αγραφιώτη και του Τρικεριώτη.

Ονομασία/Ετοιμηγορία: Ονομάζεται και Ασπροπόταμος ή Άσπρος εξαιτίας των αφρισμένων νερών αλλά και του πετρώματος που σε συνδιασμό με τις κάτασπρες κροκάλες του δίνουν σε πολλά σημεία έντονη λευκή απόχρωση. H ονομασία αυτή επικρατεί κυρίως για το πάνω κομμάτι του. Η ετυμηγορία της λέξης προέρχεται από τη Σανσκριτική ρίζα "Αχ" που σημαίνει άφθονο νερό και τη λέξη "λώων" που σημαίνει ο ανώτερος, ο αγαθότερος.

Γεωγραφικά/Γεωλογικά στοιχεία: Πηγάζει από την καρδιά της Πίνδου και η κοίτη του διατρέχει εξαιρετικά παρθένα μέρη μοναδικής και σπάνιας βιοποικιλότητας. Στα νερά του ξεδιψάν όλα τα θηλαστικά της χώρας. Θα μπορούσαμε να τον χωρίσουμε σε τρία κομμάτια: Στο βόρειο κομμάτι του (Ασπροπόταμος) μέχρι το φράγμα της Μεσοχώρας, στο 2ο κομμάτι από Μεσοχώρα μέχρι το φράγμα της Συκιάς και τέλος το τρίτο κομμάτι από τη Συκιά στη λίμνη Κρεμαστών μέχρι τις εκβολές του. Η απαρχή του βρίσκεται στο νομό Τρικάλων και κατόπιν κινείται στα όρια των νομών Τρικάλων και Άρτας ενώ στη συνέχεια περνάει στο νομό Καρδίτσας κ προς το τέλος κινείται στα όρια των νομών Ευρυτανίας και Αιτολοακαρνανίας. Γεωλογικά το κυρίως πέτρωμα της κοίτης είναι ασβεστόλιθος, ωστόσο στα πρανή του έχει μεγάλα κομμάτια από φλύσχη. Επίσης κατά σημεία συναντάμε και τον χαρακτηριστικό κόκκινου χρώματος κερατόλιθο. Τα βουνά που τροφοδοτούν τον Αχελώο ξεκινώντας από το βορρά είναι τα: Περιστέρι, Κακαρδίτσα, Τζουμέρκα, Αυγό, Χατζή, Βερούσια όρη, ο Κοκκινόλακκας (Φρούσια όρη).

Στρώσεις φλύσχη συναντάμε συχνά στα πρανή του ποταμού

Ιστορικά στοιχεία: Πολυτάραχος ποταμός, πολλοί κυνηγημένοι έχουν βρει καταφύγιο στην κοίτη του, κυρίως στα πιο δυσπρόσιτα τμήματα του. Στην περίοδο του εμφυλίου, κοντά στην κοίτη του, γράφτηκε και η τελευταία πράξη του Άρη Βελουχιώτη. Το 1945 ο Άρης και με τη συνοδεία 80 ανδρών καταδιώκονταν από τον αγγλικό στρατό. Θα περάσει από τα χωριά Ανθηρό, Καλλικώμη, Πετρωτό στην προσπάθεια του να βρει καταφύγιο από τους διώκτες του. Στις 14 Ιουνίου το 1945 απόσπασμα της εθνοφυλακής αιφνιδίασε τους αντάρτες κοντά στο Μυρόφυλλο, όπου και σημειώθηκε συμπλοκή. Η ομάδα του Άρη θα κατέβει από απότομη σάρα στον Αχελώο με τον ίδιο να τραυματίζεται. Κατόπιν θα περικυκλωθεί στο φαράγγι του Φάγγου. Με τον κλοιό από τους διώκτες του να στενεύει ο Βελουχιώτης μαζί με το Τζαβέλα θα αυτοκτονήσουν. Ένα μικρό μνημείο υπάρχει λίγο πάνω από το ποτάμι στη μνήμη τους. Επίσης ιστορικό μέρος είναι και η μονή Σέλτσου που βρίσκεται στο όρος Κοκκινόλακκας, πάνω από το χωριό Πηγές Άρτας. Εκεί καταφύγανε 1140 Σουλιώτες να να προστατευτούν από τον Αλή Πασά. Η θέση της μονής είναι ιδιαίτερα οχυρωματική αλλά δεν έχει διαφυγή. 5000 Τουρκαλβανοί περικύκλωσαν τη μονή εγκλωβίζοντας τους Σουλιώτες. Μετά από τρεις μήνες πολιορκίας μία ομάδα εισέβαλε στη μονή. Στη μάχη που ακολούθησε σώθηκαν μόλις 65 Σουλιώτες, ένας από αυτούς και ο Μάρκος Μπότσαρης. Πολλά γυναικόπαιδα πέσανε από τις ορθοπλαγιές του Κοκκινόλακκα στην κοίτη του Αχελώου, 300 μέτρα χαμηλότερα..

το μνημείο του Άρη Βελουχιώτη στο φαράγγι του Φάγγου

Μυθολογικά στοιχεία: Οι αρχαίοι Έλληνες τρέφανε μεγάλο σεβασμό στο θεό Αχελώο τοποθετώντας τον ψηλά στους ποταμοθεούς ενώ θεωρούσαν ότι όλα τα νερά της γης προέρχονται από αυτόν. Γιος του Ωκαιανού και της Τηθύος παρουσιάζεται κερασφόρος, γενειοφόρος, μισός ταύρος και μισός φιδόμορφο ψάρι με μορφή ανθρώπου. Οι Ακαρνάνες στην αρχαιότητα αγαπούσαν και λάτρευαν τον Αχελώο ως θεότητα. Με τη μορφή ταύρου παρίσταναν την ορμητικότητα του και με δράκου τον ελικοειδή ρου των νερών του. Μαζί του πάλεψε ο ημίθεος Ηρακλής για χάρη της Δηιάνειρας, της κόρης του βασιλιά της Καλυδώνας Οινέα. Μετά από μεγάλη γιγαντομαχία ο Ηρακλής νίκησε τον Αχελώο, αφού του έσπασε το ένα κέρατο και τον έριξε στο χώμα. Ο Αχελώος, για να πάρει πίσω το σπασμένο κέρατο, έδωσε στον Ηρακλή το Κέρας της Αμάλθειας, που ήταν πηγή αφθονίας και γονιμότητας.

Η μάχη του Ηρακλή με τον Αχελώο

Υδρολογικά στοιχεία: Ο Αχελώος φημίζεται για την ποσότητα των νερών του και ως εκ τούτου είναι ο ποταμός με τα περισσότερα νερά που βρίσκεται εξολοκλήρου στην Ελλάδα. Την άνοιξη τον βρίσκουμε στη μέγιστη στάθμη του αφού τα βουνά της Πίνδου τον τροφοδοτούν γενναιόδωρα με το λιώσιμο των χιονιών. Είναι παλιά η ιστορία της εκτροπής του, ενώ δύο φράγματα που έχουν δημιουργεί για την εκτροπή του (Μεσοχώρα και Συκιά) ευτυχώς δεν έχουν ενεργοποιηθεί μέχρι σήμερα. Είναι σημαντικό να μείνει ανεπηρέαστο το ρου του ποταμού, διότι αυτό θα διαφυλάξει και τη μοναδική βιοποικιλότητα του. Κάποιοι επίγειοι παράδεισοι καλό είναι να μένουν ανέγγιχτοι. Επίσης αρχές της δεκαετίας του 1960 επιλέχθηκε να κατασκευαστεί ένα φράγμα πολύ μεγάλων διαστάσεων, από χώμα και χαλίκι, το φράγμα των Κρεμαστών. Η κατασκευή του, μεταξύ των ετών 1962 και 1966, οδήγησε στη δημιουργία της μεγαλύτερης τεχνητής λίμνης της Ελλάδας, της Λίμνης των Κρεμαστών, ενώ παράλληλα απαίτησε και την εκκένωση 15 χωριών και οικισμών τα οποία βυθίστηκαν στα νερά της λίμνης που δημιουργήθηκε. Αργότερα θα δημιουργηθούν ακόμα δύο φράγματα, αυτό του Καστρακίου και του Στράτου.

Ιχθυοπανίδα: Είναι από τις πλουσιότερες στην Ελλάδα και περιλαμβάνει 40 είδη. Σήμα κατατεθέν η ποταμίσια πέστροφα με τις μοναδικές αρετές της. Αρκετοί είναι οι ψαράδες που δοκιμάζουν τις ικανότητες τους κατά μήκος της κοίτης.

άγρια πέστροφα στον Αχελώο ποταμό

Διάσχιση Αχελώου: Τον Ιούλιο του 2021 εξαμελής ομάδα πραγματοποίησε διάσχιση στο 2ο κομμάτι του Αχελώου, από το φράγμα της Μεσοχώρας μέχρι το φράγμα της Συκιάς. Το εγχείρημα πραγματοποιήθηκε σε τρεις μέρες καλύπτοντας την απόσταση των 35 χιλιομέτρων. Σε αυτό το κομμάτι η κοίτη του ποταμού παρουσιάζει ανεπάλληλες διακυμάνσεις, με δεκάδες παραλίες, αμμουδιές, σημεία για κολύμπι, ορμητικά νερά και στενά περάσματα και φυσικά σημεία απαράμιλλης ομορφιάς. Ένας χαμένος παράδεισος..